Арассыыйаҕа “Дьиэ кэргэн”, Саха өрөспүүбүлүкэтигэр “Оҕо”, Сунтаар улууһугар “Аҕам саастаахтарга ытыктабыл”сылынан,
Аан дойдуга түмэллэр күннэрин чэрчитинэн
«ОЛОРОР ДОЙДУҤ УСТУОРУЙАТЫН БИЛЭҔИН ДУО?»
🌃🚗💨🌌🚗💨🌃🚗💨🌌
_тимир көлөнөн сылдьан дьиэ кэргэнинэн таайтарыылаах оонньуу балаһыанньата_
https://museum-suntar.saha.muzkult.ru/polozheniya

ДЬОН СУРУЙАР:
Бу Сунтаарга оҥоһуллар хансыарба олох минньигэс тотоойу эт хансыарбата эбит. Манна салдааттар сөбүлээн бөҕө
Тушенка бааҥкаттан төһө эмит ордук...

Сунтаарым лааппыларыгар бэйэ бородууксуйата элбиирин көрө-көрө астынабын 😍

Эр -- МУЖ.
Ойох -- ЖЕНА
Киһи -- ЧЕЛОВВЕК.
Сулумах киһи -- ХОЛОСТОЙ ЧЕЛОВЕК.
Ойоҕо суох киһи -- НЕЖЕНАТЫЙ ЧЕЛОВЕК
Эрэ суох дьахтар -- НЕЗАМУЖНЕЯ ЖЕНЩИНА
Сулумах дьахтар -- ХОЛОСТАЯ ЖЕНЩИНА
Ойохтоох киһи -- ЖЕНАТЫЙ ЧЕЛОВЕК.
Эрдээх дьахтар -- ЗАМУЖНАЯ ЖЕНЩИНА
Эр бэрдэ -- мужчина
Дьахтар — женщина.
Уол — мальчик, юноша.
Кыыс — девочка, девушка.
Аҕа, ийэ (оҕо төрөппүттэрэ) — отец, мать (родители).
Убай — старший брат.
Эдьиий — старшая сестра.
Бии (бииргэ төрөөбүт уолаттар улаханнара) — старший брат.
Ини (бииргэ төрөөбүт уолаттар кыралара) — младший брат.
Аҕас (бииргэ төрөөбүт кыргыттар улаханнара) — старшая сестра.
Балыс (бииргэ төрөөбүт кыргыттар кыралара) — младшая сестра.
Сурус (кыргыттарга бииргэ төрөөбүт кыра саастаах уол) — младший брат.
Эһэ (оҕо аҕатын, ийэтин аҕата) — дедушка.
Эбэ (оҕо аҕатын, ийэтин ийэтэ) — бабушка.
Хос эһэ (оҕо аҕатын, ийэтин эһэтэ) — прадедушка.
Хос эбэ (оҕо аҕатын, ийэтин эбэтэ) — прабабушка.
Сиэн — внук.
Хос сиэн (эһэ, эбэ сиэнин оҕото) — правнук.
Абаҕа (оҕо аҕатын убайа) — дядя.
Таай (оҕо ийэтин быраата) — дядя.
Саҥас (убай кэргэнэ) — невестка.
Сыган (аҕас-балыс оҕолор) — двоюродные братья, сестры.
Күтүөт — зять.
Кийиит (эргэ тахсыбыт кыыс кэргэнин урууларыгар итинник ааттанар) — невестка.
Аҕа кылын (күтүөт ойоҕун аҕата) — тесть.
Ийэ кылын (күтүөт ойоҕун ийэтэ) — теща.
Уол кылын (кийиит убайдара, бырааттара) — шурин.
Тойон (кийиит эрин аҕата) — свекр.
Хотун (кийиит эрин ийэтэ) — свекровь.
Түҥүр (оҕолоро холбоспут аймахтыы эр дъон) — сват.
Ходоҕой (оҕолоро холбоспут аймахтыы дьахталлар) — сватья.
Бэргэн (кыра кийииккэ улахан кийиит) — жена старшего деверя.
Бадьа (улахан кийииккэ кыра кийиит) — жена младшего деверя.
Биллэх (аҕас-балыс эрдэрэ) — свояк.
Иитиэх аҕа (оҕо төрөппөтөх аҕата) — приемный отец.
Иитиэх ийэ (оҕо төрөппөтөх ийэтэ) — приемная мать.
Ньаадьы (оҕону иитэ ылбыт уонна ииттэрэ биэрбит дьон) — кум.

Муус устар 28 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин күнүн көрсө, Сунтаар улууһун, Бүлүүчээннээҕи "Арассыыйа ийэлэрэ" түмсүү, эдэр ийэлэр, ыччат түмсүүлэрэ көҕүлээһиннэринэн “Далбар Хотун-2024” күрэҕи тэрийэн ыыттыбыт. Долгутуулаах кэтэһиилээх «Далбар Хотун - 2024» күрэскэ кыттыбыт, кырдьыга даҕаны, сахалыы сиэринэн толору олоҕу тутан, холобур буолар дьоһун мааны ыал ийэлэрин, эбээлэрин ааттарын киэн тутта ааттыыбыт. Дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан ДАЛБАР Хотун-2024 үрдүк аатын ылла Сергеева Наталья Валериевна👏🏻💐🤩 Күбэйэ Хотун-2024 аатын ылла Данилова Лариса Егоровна👏🏻💐🤩 Мааны Хотун-2024 аатын ылла Морозова Саргылаана Семеновна👏🏻💐🤩 Сандалы Хотун-2024 аатын ылла Григорьева Сардаана Васильевна👏🏻💐🤩 Талба талаан Хотун - 2024 аатын ылла Васильева Любовь Егоровна 👏🏻💐🤩 Көрөөччү биһирэбилин ылла Сергеева Наталья Валериевна. Бары кыттыбыт далбардарбыт араас номинациялар хаһаайкаларынан буолан, күрэспит спонсордарыттан сыаналаах бириистэри туттулар👏🏻👏🏻👏🏻😍💐
Биьиги спонсордарбыт ;
-Олохтоох дьаһалта - ⁠Дария Григорьева - Сунтаар улууһун "Арассыыйа Ийэлэрэ" түмсүү председателя. - ⁠Мария Барамыгина -Бүлүүчээннээҕи "Арассыыйа Ийэлэрэ" түмсүү председателя. - ⁠Евдокия Гуляева.
-Эдэр Ийэлэр түмсүүлэрэ. - ⁠Эльвира Васильевна - "Элис" маҕаһыын. - ⁠Сергеева Любовь Егоровна. - ⁠Михаил Васильев. - ⁠Зинаила Гаврильевна - "Лена" маҕаһыын. - ⁠"Бүлүйээнэ" күльтүра киинэ.

Мария Барамыгина иһитиннэриитэ.

Көтөр аал штурвалын халбаҥнаабакка тутан кэлбит урукку навыктара өссө даҕаны сүтэ иликтэрин дакаастаан 99 очукуону сурунна. 70 тан үөһээ саастаахтар группаларыгар эрэллээхтик бастаата.66 очукуону сурунан Аммосов Анатолий Андреевич 2 миэстэ буолла.
Уһун-Күөлтэн төрүттээх, олоҕун Авиация наземнай- диспетчерскэй сулууспатыгар бүтүннүү анаабыт Ким Николаевич Павлов 65 очукуолаах 3 миэстэ буолла.Дьиҥинэн борогунуос быһыытынан бастыахтааҕа эбитэ үһү.Сэрэбиэйэ табыллыбата быһыылаах. Соҕотоҕун бүтэһик быраҕара, дьон барытын болҕомтото киниэхэ эрэ буолара куһаҕаннык дьайара буолаарай, диэн быраатыгар Кириилгэ эрдэ билээҕимсийбитим кырдьык оннук курдук буолла дуу...
Иккилии буолан быраҕаллара көх-көхтөрүгэр буолан отой атын балаһыанньа буолуо?
Эбэтэр: Победителей не судят..., После драки кулаками не машут, дуу?
60тан тахса саастаахтарга саамай элбэх киһилээх, 7 кыттааччыттан Уһун-Күөлтэн Кирилл Николаевич Павлов 96 очукуону сурунан 1 миэстэ. 60 очукуолаах Докторов Аркадий Дмитриевич 2 миэстэ.
Уһун-Күөлтэн Семенов Афанасий Прокопьевич 56 очукуону ылан 3 миэстэ буолары ситистэ.
Саамай аҕам саастаахтарга, ол аата 80тан үөһээ саастаахтар группаларыгар эмиэ Уһун-Күөлтэн Авиация бэтэрээнэ, МИ-6 көтөр аал урукку бортинженерэ Револий Николаевич Павлов 58 очукуону ылан 1миэстэ.2 миэстэ, 35 очукуону суруммут Максимов Николай Иванович буолбут.Афанасьев Афанасий Абакумович 33 очукуолаах 3 бириистээх миэстэни ылла.
Бу саастаах дьоннорбутугар үһүөннэригэр олохтоох дьаһалта аатыттан баһылыкпыт Иван Николаевич анал, өйдөбүнньүк бэлэхтэри туттартаабыт.
Эдэрдэр группаларыгар 1 миэстэ, эмиэ Уһун-Күөлтэн Саввинов Егор Гаврильевич 17. очукуолаах. Тихонов Тимур Алексеевич 14 очукуо 2 миэстэ.Эмиэ Уһун-Күөл. Еремеев Николай Николаевич 11 очукуолаах 3 миэстэ буолла.
Быйылгы кыраккыыларын күрэҕин10 сыллаах үбүлүөйүнэн ааттаатылар. Аныгыскы күрэх эстэпиэтэтин Дьаархаттар туттулар.Аны күһүн оскуола оҕолорун кытта хабар былааннарын аһаҕастык сэһэргээтилэр. Кыраккыылар кэккэлэрэ кэҥээн, араастара элбээн арааһа аһара туһалаах успуорт көрүҥэр кубулуйдуннар, диэн...аны баҕа санааланан турдум, мин, Ээдьик, Уһун-Күөлтэн. Олунньу 24 күнэ.2024 сыл.
PS: Кыраккыыһыттар Сунтаартан, Бордоҥтон, Кириэстээхтэн, Дьаархантан уонна биллэн турар Уһун-Күөлтэн кэлэннэр күрэхтэстилэр...

Бүгүн, ол эбэтэр Олунньу ый 24 күнүгэр, сарсыарда 11 чаастан Уһун-Күөлбүтүгэр улуус мастааптаах кыраккыыга күрэхтэһии чөкө буолан баран олус сэргэх тэрээһиннээхтик буолан ааста.Улууспут иһинэн кыраккыы фанаттара үксүлэрэ мустаннар, саастарынан 3 группаҕа арахсан улахан эриһиилээх, бэйэ икки ардыгар кыра быһаарсыы оҕолоох олус интэриэһинэй, көхтөөх күрэхтэһиини көрдүбүт, иһиттибит. Туох кистэлэ кэлиэй: Хол-буут уһуллар түгэннэрдээх, уһун көһүтүүлээх, мөккүһүү аҥаардаах, үрүө-тараа ыһыллыбыт оонньуур тэриллэр хомуурдарын мэскэйэ элбэҕинэн сибээстээн урут соччо испэр киллэрбэт успуордум көрүҥэ этэ.
Онтон бүгүн...
Үөлээннээҕим Кирилл Павлов төлөппүөннээн ыҥырбытыгар кыратык аатырыҥныы, суомаһыра түһэн баран заалга син тиийдим, ээ...
Баһылыкпыт Уйбаан Ньукулаайабыс комментатордаан ырааппыт.Усилителлээх колонкалара аһара муҥутуур «бас» эрэсиимҥэ турбута бүтэҥи дорҕоонунан кураанах аҥаардаах киэҥ, көҥдөй уораҕайга эгэлгэтэ аанньа иһиллибэттии дуораһыйан, биримээнэ өрө ньиргийэн олороро.Мин кэлэрбэр икки 85-87 саастаах букатын сэнэх көрүҥнээх оҕонньоттор пааралаһан тураннар ортоку чугаһыыр чертаттан олбу-солбу эпчиргэлэнэ тураллара.Ыалдьааччылар
3-4-5 киһи буола, буола барыы-кэлии түмүгүнэн ахсааммыт сотору-сотору уларыйа турара.Чүөчэ-аймах өттүттэн биирдии-иккилии эрэ буолан кэлэн, көрөн аастылар. Ол оннугар хата, күрэххэ быһаччы кыттааччыларбыт сүүрбэччэлэр дуу?
Иккилии киһи сэрэбиэй түмүгүнэн биирдии бэйэлэрэ отуттуута, араастаан аттарыллан туруоруллубут 5 устуука оонньуулары-городоктары кыбадыраат чертаатыттан миэтэрэ уһуннаах анал оҥоһуу паалканан таба быраҕан таһаарыы.Иккитэ быраҕан биэс
городоктарынан таҥыллан турар оонньууну барыларын таһаардаххына биэс очукуо суруллар.Ол аата отутта быраҕан биэстии городогу бэлиэтэммит кыбадарааттан таһаардаххына 150 очукуону ырааһынан сурунар эбиккин...эрээри, оннук түгэн биһиэхэ тосхойоро улахан, туолбат эриэккэс буоллаҕа!
Онон, бу оонньууларын быраабылата из 150-ти возможных очков набрал столько-то и занял какое-то место, диэн эбит!
Быраҕар паалка уһуна биир миэтэрэ.Маска туго, пластмасса турбаны кэтэрдэллэр эбэтэр кумаҕы хаалыыллар эбит.Ыйааһынын биһиэннэрэ киилэттэн тахса гыналлар.Улахан күрэхтэһиилэргэ 2-4 киилэлээҕинэн эпчиргэлэнэллэр үһү...
Арастайаанньабыт 13 миэтэрэ ыраах эбит.Ортоку черта 6.5 миэтэрэ буолар.Быраҕар, эпчиргэлиир тиэхиньикэлэрэ син уустук быһыылаах.Куорпускунан иэҕиллэн паалканы ыһыктаргар бэйэ уонна паалка ыйааһынынан туһанан далбаатанар туочунай хамсаныыны сатаатахха сатаныыһы.Эбиитин, манна ытыһыҥ, тарбахтарыҥ паалка сөптөөхтүк эргийэн тиийэн планка, городок икки ардыгар түһэн оонньуурдары охсон, табан таһаарарыгар оросчуоттаан чуолкайдык ыһыктан, ыытан үлэлиэхтээхтэр. Манна халбаҥнаабат координация, бэйэҕэ ылыннарыылаах настройка кытаанаҕа ирдэнэр. Холобур табыллыбыт биир быраҕыыга биэс очукуону ылан кыратык киһиргии түһэн үөрэн «дьаллас» гына түстэхпинэ настройка ыһыллан, сымнаан аныгыскы холонуу сатаныа суоҕун курдук көрдүм.Эбэтэр бастакыттан табыллыбакка кыратык ньиэрбинэйдии, күүрэ түһэн ыл...
Итинниктэри саныы-саныы, билэр дьоннорбор «ыалдьан» ыһыы-хаһыы бөҕөтө буолан эбиэккэ дылы толору олордум.Дьоннорбут ыһыктарын илдьэ кэлэн манна, миэстэтигэр аһыыллар.Миигин эмиэ онно кытыннардылар. Кирилл кийиитигэр туорт сакаастаан оҥорторбутун илдьэ кэлбитин минньигэһин туһунан хайҕыы-хайҕыы былдьаһа, тарыһа сиэн сорохтор салбанан эрэ хааллыбыт.
Кырбастаммыт сыалаах эт арааһа, элбэх...элбэх...
Уопсайынан улууспутугар кыраккыы күрэҕин 2014 сыллаахтан саҕалаабыт, бастаан тэрийбит киһинэн Ким Ньукулаайабыс Баабылап буолар. Биир санаалааҕа, өйөөччүтэ, убайа Эриэбэ Баабылап кыттыһар уонна салгыы, пошло и поехало...
Иллэрээ сылтан бэтэрээ, аны кыра бырааттара Кирилл Баабылап кыттыһар.Күрэхтэһиини көрө олорон тоҕо эрэ Бордоҥтон Афган сэриитин бэтэрээнэ, икки Кыһыл Сулус уордьаннар кавалердара, Сунтаардар бүттүүн, киэн туттар киһибит, бөртөлүөтчүт, бойобуой МИ-8 хамандьыыра Александр Петровка «ыарыйдым».

🏡«Эдэр ыалы олорор дьиэнэн хааччыйыы» – 35 саастарыгар диэри саастаах дьиэ кэргэҥҥэ социальнай төлөбүр көрүллэр. 🏡Сунтаар улууһугар эдэр ыалы дьиэнэн хааччыйыы федеральнай программанан 15 эдэр ыал субсидияны туһанна. Дьиэ кэргэн хас киһи ахсааннааҕынан төлөбүр кээмэйэ олохтонор. 🏡Сылын ахсын субсидияны анааһыҥҥа анал хамыыһыйа үлэлиир. Уочаракка турбут бэрээдэктэринэн, сэртипикээти туһаныы ирдэбилинэн көрөн бэриллэр. 👆 Устууга икки оҕолоох Гаврильевтар дьиэ кэргэттэрэ санааларын үллэстэллэр. Кинилэр - "Ыал буолан олорбуппут 9 сыл буолла. Ол тухары бэйэбит бас билэр дьиэбит суох этэ. Оттон дьэ быйыл сэртипикээппитин туһанан үөрүүлээх түгэҥҥэ малааһынныахпыт", дииллэр. @suntaar_ulus

Зоя Георгиевна Учуутал быһыытынан чулуутун Түбэй оскуолатын дириэктэрэ Альбина Архангельская оскуолаҕа учуутала үөрэппит ырыаларын франзуцтуу ыллаан былааһы ылла, кини туйаҕын хатаран Учуутал идэтин талбыта чаҕылхай холобур. Ханнык баҕарар киһи олоҕор саамай улахан ситиһиитэ оҕолоро диэн тулхадыйбат өйдөбүллээхпин. Ону бүгүн Георгиевна оҕолоро тылларынан, дьыалаларынан этэн, көрдөрөн Зоя Георгиевна Ийэ үрдүк аатын чиэстээхтик сүкпүтүн дакаастаатылар. Аймахтарыгар истиҥ сыһыана бу балта Ия Георгиевна сыһыаныттан арылыччы көһүннэ. Киһи бииргэ төрөөбүттэригэр тапталын мантан ордук хайдах этиэй:
Кукла Таня утуйар
Клим ынаҕа хотонугар,
Һаскуут ыта уйатыгар,
Герман куоската оройугар...

Дойдум дьоно барахсаттарга хоһооммун ааҕан күндүлээтим. Биһиги оҕобут саары чаккылаах диэбит курдук хайҕаан дьонум барахсан күлбүт – үөрбүт харахтарыттан кэмэ суох үөрдүм, дьоллоннум. Минньигэс астаах сандалыны , дьүөгэм норуот маастара Варвара Федорова салалтатынан тэрийбит асчыт кыргыттарга туспа махтал. Дьоро киэһэни кулууп кыргыттара Нина Максимова, Мария Ефимова сүүрүк ат сэлиитинии биир тыынынан кутан симэн ыыттылар.
Бу курдук икки күн туура тэбэн туран кинигэлэр сурэхтэниилэригэр саамай тутаах, өйөбүл тирэх буолар эрэллээх кэргэнэ Алексей Михайловичка кэлбит эрэ барыта кэрэкэ тыллары аныан анаата, махтаныан махтанна. Бу курдук Максимовтар сылаас сыһыаннара сойботун, тапталлара таһымныы үрдүү турдун!
Бу курдук киһи киһиэхэ киһилии тапталын, сыһыанын үтүө холобура буолан өссө биир дьоро күн Сиэйэни симээн ааста.
Зинаида Федотова — Дьол Кыыма