**Əbu Musa (radiyallahu anhu) demişdir: “(Bir dəfə) mən Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) ilə birgə Mədinədəki bostanlardan birində idim. Allah Rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) əlində bir çubuq var idi. O, bu çubuğu (yerdəki) suya və palçığa vururdu. Elə bu vaxt bir nəfər gəlib (qapını döydü və bostana daxil olmaq üçün) izin istədi. Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) dedi: “Qapını aç və onu Cənnətlə müjdələ.” Mən gedib baxdım ki, bu Əbu Bəkrdir . Qapını açıb, onu Cənnətlə müjdələdim. Sonra başqa birisi gəlib (qapını döydü və bostana daxil olmaq üçün) izin istədi. Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) dedi: “Qapını aç və onu Cənnətlə müjdələ.” Baxdım ki, bu Ömərdir. Qapını açıb, onu Cənnətlə müjdələdim. Sonra başqa birisi gəlib (qapını döydü və bostana daxil olmaq üçün) izin istədi. Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) söykənmiş vəziyyətdə idi. O, qalxıb oturdu və dedi: “Qapını aç və onu Cənnətlə müjdələ. Üstəlik, onun başına gələcək müsibət barədə ona xəbər ver.” Gedib baxdım ki, bu Osmandır. Qapını açıb, (onu Cənnətlə müjdələdim və) Allah Rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) dediyini ona xəbər verdim. Osman dedi: “Allah Özü kömək olsun!”

Buxari (3674, 3695, 6216, 7097, 7262), Muslim (2403), Tirmizi (4075) və Əhməd (4/406)

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Cabir ibn Abdullah (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, (bir gün) Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) yuxarı kəndlərdən birindəki bazardan keçdi. Səhabələri də onu müşayiət edirdi. Bu əsnada o, qulaqları olduqca qısa ölü bir çəpişin yanından keçdi və əyilib onun qulağından tutub (səhabələrindən) soruşdu: “Hansı biriniz bir dirhəm verib buna sahib olmaq istəyər?” Onlar dedilər: “(Bir dirhəmdən də az) bir şey müqabilində belə, o, bizə lazım deyil. Biz onu nəyə istifadə edəcəyik ki?” Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) yenə soruşdu: “İstəyərsiniz, (havayı olaraq) o, sizin olsun?” Onlar: “Yox!”– dedilər. Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) (bu sualı) üç dəfə təkrar etdi. Onlar isə belə cavab verdilər: “Yox, vallahi ki, (istəmirik). Əgər bu çəpiş diri olsaydı, o, qüsurlu hesab olunardı. Çünki o əsəkdir. (Qulaqları olduqca qısa heyvana “əsək” deyilir.) Üstəlik, ölü olması necə?” Onda, Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) dedi: “Vallahi ki, bu dünya Allah yanında, bu çəpişin sizin üçün dəyərsiz olduğundan daha dəyərsizdir."

Muslim (2957), Əbu Davud (186) və Əhməd (14930)

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) demişdir:

"Ruhlar bir toplum əsgərdir. Onlardan xasiyyətcə bir-birinə uyğun gələnlər bir-birinə qovuşur, uyğun gəlməyənləri isə ayrılırlar.”

(Bu hədisi Muslim (8/41-42), Əbu Davud (4834), Əhməd (2/295, 527 və 539), İbn Hibban (6168) və Bəğəvi (13/65) rəvayət etmişdir.)

Qeyd: Burada söhbət Adəm övladının ruhlarından gedir. Belə ki, Uca Allah bu ruhları fərqli yaratmışdır. Bunların bir qismi xeyirli işlərə meyilli, digəri də, şər əməllərə meyillidir. Və təbiətcə xeyirli işlərə meyilli olan özü kimisinə meyil edir, onunla görüşməyə can atır, onunla oturub-durmaqdan həzz alır, şər əməllərə meyilli olan da həmçinin, özü kimisinə meyil edir. Bu xüsusda, Uca Allah buyurur: “Murdar qadınlar murdar kişilərə, murdar kişilər isə murdar qadınlara, eləcə də, təmiz qadınlar təmiz kişilərə, təmiz kişilər də təmiz qadınlara layiqdirlər” (ən-Nur,26). Ərəblərdə belə bir məsəl vardır: “Quşlar öz bənzərlərinin yanında olar” (Ruhul-Məani, 7/240). Bəzi adamlar əməlisaleh insanlarla ünsiyyət qurmaqdan çəkinir, onlarla oturub-durmaqdan ehtiyat edirlər. Belələri ilk əvvəl özlərini qınamalı, Allaha yalvarıb Ondan onları əməlisaleh insanlarla dost etməyi diləməlidirlər. Belə olduğu halda Allah onları Allaha və Onun Rəsuluna itaət etməyə, beləliklə də, peyğəmbərlərə, siddiqlərə, şəhidlərə və əməlisaleh möminlərə dost olmağa müvəffəq edər.

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Cabir ibn Abdullah (radiyallahu anhu) demişdir: “Bir gün biz Allah Rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) yanında ikən pis iyli, üfunətli bir meh gəldi. Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) dedi: “Heç bilirsiz bu nə iydir?! Bu, möminlərin qeybətini edənlərin iyidir.

Həmçinin demişdir: “Allah Rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) dövründə üfunətli bir meh gəldi. Onda Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) dedi: “Münafiqlərdən olan bir dəstə adam müsəlmanlardan bir qisminin qeybətini qırdı. Elə buna görə də bu iy gəldi.”

İbn Ummu Abd (radiyallahu anhu) demişdir: “Yanında bir möminin qeybəti edildiyi zaman onu müdafiə edən kimsəyə Allah mükafat olaraq dünya və Axirətdə xeyir nəsib edər. Yanında bir möminin qeybəti edildiyi zaman onu müdafiə etməyən kəsə isə Allah cəza olaraq dünya və Axirətdə şər nəsib edər. Heç kəs möminin qeybətini qırmaqdan daha pis loxma uda bilməz. Əgər onun haqqında olan şeyi danışarsa, qeybətini etmiş olar. Yox əgər olmayan bir şeyi deyərsə, onda ona böhtan atmış olar.”

Əl-Ədəbul Mufrad 271-272 Şeyx Albaninin (rahiməhullah) təhqiqi ilə

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Əbu Hureyrə (radiyallahu anhu) demişdir: “Sizdən biriniz qardaşının gözündə çöp görür, öz gözündəki tiri yaxud kötüyü isə unudur.”
Əbu Ubeyd demişdir: “Tir: yoğun və böyük bir ağac parçadır.”
(Səhih İbn Hibban, 1848; Hilyətul-Ovliya, 4/99; Silsilətul-Əhadisis-Səhihə, 33).

Muhəmməd ibn Hibban əl-Busti demişdir: “Ağlı olan adam insanların eyiblərini araşdırmaz, əksinə, öz eyiblərini islah etməklə məşğul olar. Çünki kim başqalarının eyiblərini yox, öz eyiblərini islah etməklə məşğul olarsa, canını rahat edər, qəlbini də yormaz. Hər dəfə özünün bir eybi yadına düşdükdə qardaşının eybini yaddan çıxardar. Öz eyiblərini deyil, başqalarının eyiblərini arayıb araşdıranların isə qəlbi kor olar, canı təngə gələr və öz eyiblərindən yaxa qurtara bilməz”. O yenə demişdir: “Yaxşı zənn etmək imanın bir şöbəsi olduğu kimi, casusluq etmək də nifaqın bir şöbəsidir. Odur ki, ağıllı adam (mömin) qardaşları barədə ancaq yaxşı zənn edər, bununla yanaşı, öz səhvləri haqqında düşünər və kədərlənər. Cahil isə qardaşları barədə pis zənnə qapılar, üstəlik, özündəki nöqsanlar barədə əsla düşünməz və kədərlənməz”

(Rovdətul-Uqəla və Nuzhətul-Fudəla, 1/126-125).

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Abdullah ibn Muğəffəl (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) demişdir: “Allah mülayimdir və mülayimliyi sevir. Sərtliyə görə vermədiyini mülayimliyə görə verir.

Bu hədisi Muslim (2593), Əbu Davud (4807) və Əhməd (1/112) rəvayət etmişdir.

Qeyd: Allah mülayim olan kimsənin işlərini yoluna qoyar, onları gözəlləşdirər, onun savabını artırar və ona çoxlu xeyir əta edər, sərt rəftar edənin isə, əksinə, işlərini dolaşığa salar, onu alçaldar və onu bir çox xeyirlərdən məhrum edər. Qeyd etmək lazımdır ki, bu “sərtlik”, nəfsinə görə sərtlik göstərən kimsələrə aiddir. Allah rizası üçün sərt olmaq isə, əksinə, şəriətin tələblərindəndir.

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Rəvayət edilir ki, Həkim ibn Hizam (radiyallahu anhu) demişdir:

“Mən soruşdum: “ey Allahın Rəsulu! De görüm, cahi­liyyət dövründə sədəqə vermək, qul azad et­mək və qo­hum­luq əlaqələrini möhkəmləndirmək kimi gördüyüm yaxşı işlərə görə mə­nə savab yazılırmı?” Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) dedi: “Olub-keçən yaxşılıqlarla bə­ra­bər mü­səlman oldun!”

Buxari 1436

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Teysələ ibn Meyyas belə rəvayət etmişdir: “(Bir zaman) mən nəcədatla həmfikir idim. Nəhayət, bir gün böyük günahlardan hesab etdiyim (bəzi) günah işləri gördüm, sonra da bunu (Abdullah) ibn Ömərə (radiyallahu anhumə) bildirdim. İbn Ömər: “Nədir onlar?”– deyə soruşdu. Mən: “Filan, filan (əməllərdir)” – deyə cavab verdim. İbn Ömər dedi: “Bunlar ki böyük günahlardan deyil. Böyük günahlar doqquzdur: Allaha şərik qoşmaq, adam öldürmək, döyüş meydanından qaçmaq, ismətli qadına böhtan atmaq, sələm yemək, yetimin malını yemək, məsciddə günah iş görmək, (dini) məsxərəyə qoymaq və valideynlərin üzünə ağ olub onları ağlatmaq.” (Sonra) İbn Ömər məndən: “Cəhənnəm odundan qorxursanmı, Cənnətə girmək istəyirsənmi?”– deyə soruşdu. Mən: “Bəli, vallahi ki, (istəyirəm)”– deyə cavab verdim. O, soruşdu: “Valideynlərin sağdırmı?” Dedim: “Yalnız anam yanımdadır.” O, dedi: “Vallahi, əgər onunla mülayim danışsan və ona yemək-içmək versən, üstəlik böyük günahlardan çəkinsən, mütləq Cənnətə girəcəksən.”

(Kitəbul ədəbul mufrad Şeyx Albaninin təhqiqi ilə səhifə 6-7, səhihdir.)

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Şeyx Useymin (rahiməhullah) demişdir:

Uca Allah buyurur:

Zəkəriyyə hər dəfə (Məryəmin) yanına mehraba daxil olduqda, onun yanında ruzi olduğunu görərdi.

(Ali İmran surəsi ayə 37)

Mehrab - ibadət məkanıdır. O məsciddəki qiblənin oyuq yeri deyildir. Necə ki, insanlar belə düşünür. Bəzi məscidlərdə gördüm ki, qiblədəki oyuq yerin üzərinə "Zəkəriyya hər dəfə (Məryəmin) yanına mehraba daxil olduqda, onun yanında ruzi olduğunu görərdi."- yazılıb. Özləri də bilmədən imamı Məryəm etmişdilər. Bu məna barəsində xəta etmişdilər. Çünki mehrab ibadət məkanıdır. Fərqi yoxdur istər o qiblədəki oyuq yer olsun istər dörd bucaqlı yer olsun istər də hücrə olsun. Buna görə də Uca Allah Davudun qissəsində buyurmuşdu: (Ey Peyğəmbər! Davudun yanında) mübahisə edənlərin xəbəri sənə gəlib çatdımı? O zaman onlar divarı aşıb məbədə (mehraba) girmişdilər. (Sad surəsi ayə 21) İbadət edən kəs orada şeytanla hərb etdiyi üçün mehrab adlandırılmışdır

مصدر التفسير الثمين

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24

**Səhabələri söyməyin haram olması

Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) belə demişdir:
Səhabələrimi söyməyin, səhabələrimi söyməyin. Nəfsim əlində olana and olsun ki, sizdən biriniz Uhud dağı qədər qızıl xərcləsə onların verdiyi nə bir ovuca nə də onun yarısına çatmaz.
(Muslim 2540)

Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) belə demişdir:
Səhabələrimə söyən kəsə Allah lənət etmişdir.
(Sahihul Cəmi 5111)

İmam Nəvəvi (rahiməhullah) demişdir:

Hədisin mənası odur ki, əgər sizdən biriniz Uhud dağı qədər qızıl xərcləsə, səhabələrdən birinin ovuc yaxud da onun yarısı qədər xərclədiyinin savabına çatmaz.

Əl-Qadi (rahiməhullah) demişdir:
Səhabələrin nəfəqələrinin üstün olması ona görədir ki, o onların əksi olaraq zərurət vaxtı və sıxıntı halda olmuşdur. Çünki onların xərcləmələri Allah Rəsuluna (sallallahu aleyhi və səlləm) yardım və onun himayə etmək üçün olmuşdur. Onlardan sonra bu baş verməmişdir.
شرح صحيح مسلم 74/8

Həsənul Bəsari (rahiməhullah) demişdir:
Səhabələr ümmətin qəlb cəhətdən ən itaətkarı, elm baxımdan ən dərin bilgisi və özlərini çətinə salmaqdan dolayı da ən az olan kəslər idi. Allah onları peyğəmbərə yoldaş olaraq seçdi. Bu səbəbdən də insanlar onların əxlaqlarını və yollarını təqlid etdilər. Çünki onlar Kəbənin Rəbbinə and olsun ki, doğru hidayət üzərindədilər.

جامع بيان العلم و فضله 97/2

?✨Faydalanmaq üçün bizi izləyin

?https://t.me/islamlayasha ?https://whatsapp.com/channel/0029VaD3weWJJhzSsgPzqh2j ? https://www.instagram.com/islamla.yasha?utm_source=qr ?**https://youtube.com/@islamlayasa?si=RAp2qVaAG5t3Bp24