#ona_tili_grammatika#BMBA

​​Semantik usulda soʻz yasalishi

Tilimizda yangi soʻz hosil qilishning bir necha yoʻllari bor. Quyida buning guvohi boʻlishimiz mumkin:

1. Soʻzga yasovchi qoʻshimchalar qoʻshish orqali yangi soʻz hosil qilish mumkin. ( Affiksatsion usul )
   Masalan, soʻz + la = soʻzla, futbol + chi = futbolchi, yoz + gi = yozgi

2. Soʻzga soʻzni qoʻshish orqali yangi soʻz hosil qilish mumkin. ( Kompozitsion usul ) Bu usulda hosil qilingan yangi soʻzlar bir-biridan ajratib yoki bir-biriga qoʻshib yoziladi.

a) koʻk + sulton = koʻksulton, mehnat + sevar, olib + sotar = olibsotar
b) xursand qilmoq, kelib ketmoq, vakil boʻlmoq

1. Soʻzlarni juftlash orqali yangi soʻz hosil qilish mumkin. Bunda hosil qilingan soʻzlar yangi maʼno-tushuncha kasb etishi kerak.

Masalan, oq-u qora – yaxshi-yomon jihatlar, yosh-u qari – hamma, achchiq-chuchuk – taom nomi ✅

Aka-uka, ota-ona, doʻst-yor kabi juft soʻzlar yasama emas.❌

1. Soʻzlarni takrorlash orqali yangi soʻz hosil qilish mumkin. Bunda ham hosil qilingan soʻzlar yangi maʼno-tushuncha kasb etishi kerak.

Masalan, lik-lik – koʻkat turi, xola-xola – oʻyin, yugur-yugur – shoshilish ✅

Baland-baland, oʻsha-oʻsha, baqirib-baqirib kabi takroriy soʻzlar yasama emas.❌

1. Soʻzlarni qisqartirish orqali ham yangi soʻz hosil qilish mumkin.

Masalan, pedkengash, pedmajlis, medkoʻrik

Izoh oʻrnida shuni taʼkidlash kerakki, BMT, OʻzMU kabi qisqartmalar yangi soʻz boʻlmasa-da ular yasama soʻzlar hisoblanadi. Soʻz qisqarsa ham oʻz xususiyatlarini saqlagani uchun uni yasama deb olaveramiz.

1. Turkumdan turkumga koʻchish vositasida yangi soʻz hosil boʻlishi mumkin. ( Semantik usul ). Bizni eng chalgʻitadigani ham aynan mana shu usulda hosil boʻlgan soʻzlardir. Yaʼni baʼzi soʻzlar nutq jarayonida boshqa soʻzlarga bogʻlanib, oʻz atash maʼnosini yoʻqotadi va boshqa turkumga oʻtib, uning koʻplab xususiyatlarini oʻzlashtiradi.

2. Kelajak avlodning maʼnaviy kamol topishida oʻqituvchining oʻrni beqiyos. ( Sifat )

3. Oʻzbekistonning kelajagi yoshlar qoʻlida. ( Ot )
4. Podshohimiz ertaga bu yerga kelajak. ( Feʼl )

Yuqoridagi 1-2-misollardagi kelajak soʻzi oʻz turkumini oʻzgartirib, sifat va otga oʻtgan, 3-misolda esa kelajak soʻzi feʼl va u yasama emas. Ammo yuqoridagi uchala misolda ham -ajak qoʻshimchasi yasovchi emas va oʻz navbatida shakldosh qoʻshimchalar ham emas. Yana kengroq tushunishimiz uchun quyida yana bir nechta misollar keltiramiz.

1. Kelgusi ishlaringizda omad yor boʻlsin. ( Sifat )

2. Kamina qulingiz ertaga kelgusi. ( Feʼl )

3. U tor asfalt koʻchadan ketar ekan, turli xil oʻy-xayollar iskanjasida edi. ( Sifat )

4. U tentakka oʻxshab asfaltga yotib oldi. ( Ot )

🚫KANAL LINKISIZ KO'CHIRIB OLMANG

🔊🔊🔊Sifatli tayyorlov kanali:
👉@ONA_TILI_TEZKOR
👉@ONA_TILI_TEZKOR

💡Test yakunlandi!
🔰**Test kodi:9322

📝Kalitlar: 1a 2c 3b 4d 5b 6b 7b 8c 9b 10b 11a 12d 13b 14a 15d 16b 17a 18a 19d 20d 21b 22b 23d 24b 25d 26d 27b 28c 29d 30d 31b 32b 33b 34b 35b 36c 37b 38a 39b 40c

📌**Testda ishtirok etganlarga rahmat!

🔊🔊🔊Sifatli tayyorlov kanali:
👉@ONA_TILI_TEZKOR 👉**@ONA_TILI_TEZKOR

#ona_tili_grammatika #BMBA

📌 Saman ot quyidagi asarlard**a uchraydi;

1⃣“Uch og‘a-ini botirlar**” (O‘rtancha botirning oti)

2⃣“Uloqda” (Haydar soqov minib olgan ot)

3⃣“O‘zbekiston” qasidasi (Jaloliddin samani)

4⃣“Shum bola” (Boyning oti)

5⃣“Avlodlar dovoni” (---)

6⃣“Me’mor” (---)

7⃣“Alpomish” (Ko‘kaldoshning oti)

8⃣“Kecha va kunduz” (Miryoqub va Akbaralining oti

🔗Sifatli tayyorlov kanali!
👉ONA_TILI_TEZKOR
👉ONA_TILI TEZKOR

#badiiy_asarlardan_savol_javob

❗️Dunyoning ishlari qissasi❗️

1⃣O‘zbekiston Qahramoni Said Ahmad qaysi asar haqida “...dostondek o‘qiladi. Uni o‘qib o‘z onalarimizni o‘ylab ketamiz ...” degan e’tirof bildirgan?
J: “Dunyoning ishlari”
2⃣Men uni qog‘ozga tushirib, odamlarga tarqatdim, xolos. Men uni dunyodagi hamma onalar o‘qishini xohlayman.
Ushbu fikrlar qaysi muallifning o‘z asari haqidagi e’tirofi hisoblanadi?
J: O‘tkir Hoshimov
3⃣Qissaning birinchi hikoyasi qanday nomlangan?
J: “Oq, oydin kechalar”
4⃣Bolaligimni eslasam, iliq yoz kechalari ko‘z oldimga keladi...
Ushbu parcha qissaning qaysi hikoyasida uchraydi?
J: “Oq, oydin kechalar”
5⃣“Oymomaxon xulla,
Qanotlari tilla.
Subhon Ollo sizga,
Umr bersin bizga...”
Ushbu xalq qo‘shig‘i qissaning qaysi hikoyasida keltirilgan?
J: “Oq, oydin kechalar”
6⃣“Oq, oydin kechalar” hikoyasida oy nimaga o‘xshatilgan?
J: Tillaqoshga
7⃣Ochil-ochil, oq toshlar-a,
Men onamni ko‘rayin-a,
Diydoriga to‘yayin-a.
Ushbu xalq qo‘shig‘i qissaning qaysi hikoyasida keltirilgan?
J: “Oq, oydin kechalar”
8⃣“Oq, oydin kechalar” hikoyasida Yetti og‘ayni yulduzlarining nechanchisi “yetimcha yulduz” deb ataladi?
J: To‘rtinchi yulduz
9⃣“Oq, oydin kechalar” hikoyasida tilga olingan “yetimcha yulduz” kimniki edi?
J: Onaniki
🔟Bola uchun ham onaning katta-kichigi bo‘lmaydi. Ona — ona ekan. Unga boshqa sifat kerak emas.
Ushbu parcha qissaning qaysi hikoyasida uchraydi?
J: “Tasalli”
1⃣1⃣Qabriston jimjit. Faqat yo‘lakning ikki chetida saf tortgan mirzateraklar qabr ustiga bosh eggan farzandlardek onaga orom tilab alla aytadi.
Ushbu parcha qaysi hikoyaning boshlanmasi hisoblanadi?
J: “Tasalli”
1⃣2⃣Ilgarilari bir haqiqatni bilardim. Ona uchun bolaning katta-kichigi bo‘lmaydi.
Endi yana bir haqiqatni angladim. Bola uchun ham onaning katta-kichigi bo‘lmas ekan. Ona — ona ekan. Unga boshqa sifat kerakmas.
Ushbu parcha qaysi hikoyaning tugallanmasi hisoblanadi?
J: “Tasalli”
1⃣3⃣“Tush” hikoyasida hikoyachining tushida ona qo‘lida nima ko‘tarib yuradi?
J: chiroq
1⃣4⃣Qissaning qaysi hikoyasida qoyalar ulkan novvot parchalariga o‘xshatiladi?
J: “Haqqush”
1⃣5⃣...Onalar farzandlari hamisha birga bo‘lishini istaydilar. Qismat esa ularni qanot chiqarishi bilan har yoqqa uchirib ketadi. Hayot loaqal shu masalada ham onalarga shafqat qilmaydi.
Ushbu parcha qaysi hikoyaning tugallanmasi hisoblanadi?
J: “Haqqush”
1⃣6⃣“Haqqush” hikoyasida aka-ukalar haqidagi g‘alati cho‘pchakni hikoyachiga kim so‘zlab beradi?
J: Onasi
1⃣7⃣“Haqqush” hikoyasidagi g‘alati cho‘pchakdagi aka-ukalarning nomi nima?
J: Ilhaq va Is’hoq
1⃣8⃣“Haqqush” hikoyasidagi g‘alati cho‘pchakdagi aka-ukalarning taqdiri nima bilan tugaydi?
J: Aka-ukalarining ko‘zlari ko‘rmay qoladi
1⃣9⃣“Qarz” hikoyasidagi Nilufar necha yoshda tasvirlanadi?
J: 7 yoshda
2⃣0⃣“Qarz” hikoyasidagi Nilufar hikoyachining onasini kim deb ataydi?
J: Poshsha buvi
2⃣1⃣“Qarz” hikoyasidagi Bahoga ona nima sovg‘a qilgan edi?
J: Uch oyoqli velosiped
2⃣2⃣“Qarz” hikoyasidagi Baxtiga ona nima sovg‘a qilgan edi?
J: Ko‘ylak
2⃣3⃣Qissadagi qaysi hikoyada qissaning bosh qahramoni Hakima ayaning yana bir insoniy fazilati qalamga olingan, ya’ni, Hakima aya kamtargina nafaqasini ham qo‘shnilarining farzandlari xursandchiligiga sarflaydi. O‘tgan yili ularga tufli olib bergan bo‘lsa, bu yil uch oyoqli velosiped, ko‘ylak sovg‘a qiladi. O‘g‘illariga esa “qarz oluvdim, qarzimni uzyapman” deb bahona qiladi?
J: “Qarz”
2⃣4⃣Haqiqat havoga o‘xshaydi. Nafas olib turasiz-u o‘zini ko‘rmaysiz...
Ushbu parcha qissaning qaysi hikoyasida uchraydi?
J: “Ikki afsona”
2⃣5⃣“Ikki afsona” hikoyasida kimning ishi “bir tomondan uloqchi, ikkinchi tomondan omoch tortadigan otga” o‘xshatilgan?
J: gazetaning

📚📚📚Sifatli tayyorlov kanali:
👉ONA_TILI_TEZKOR
👉ONA_TILI_TEZKOR

#ona_tili_grammatika #BMBA

🔰ASOSDOSH SO'ZLAR🔰

✅Asosi bir xil bo'lib, unga qo'shilgan qo'shimchs so'z yasovchi qoʻshimcha bo'lib, asosdosh so'z hisoblanadi.
M: Suvli, suvdon, sersuv, suvchi.

📌 ESLATMA!
☑️ Asosdosh so'zlar ishtiqoq she'riy san'atini hosil qiladi.

📌ESLATMA!
☑️Asosdosh so'zlarning ham yetakchi morfemasi, ham ko'makchi morfemasi shakldoshlik xususiyatiga ega bo'lshi mumkin
M: Suvli-suvdon, tilim-tilik, borlik-borliq

© Muallif: Manzura Tajieva
🚫 Kanal linkisiz ko'chirib olish mumkin emas

🖇Sifatli tayyorlov kanali:
👉ONA_TILI_TEZKOR
👉ONA_TILI_TEZKOR

🎲 “*❗️FONETIKA HAQIDA❗️*🔊🔊🔊🔊 @ONA_TILI_TEZKOR kanaliga obuna bo'ling.” testi
🖊 10 ta savol · ⏱ 15 soniya

*💡 Test yakunlandi!
🔰 Test kodi: 8735
👨 Test qatnashchilari: 115 ta
📝* Kalitlar: 1 - D 2 - C 3 - B 4 - D 5 - A 6 - C 7 - B 8 - D 9 - C 10 - D 11 - A 12 - B 13 - D 14 - A 15 - C 16 - D 17 - D 18 - C 19 - B 20 - A 21 - B 22 - B 23 - D 24 - D 25 - D 26 - A 27 - C 28 - B 29 - C 30 - D

Sifatli tayyorlov kanali:**@ONA_TILI_TEZKOR@ONA_TILI_TEZKOR

*📝 Test boshlandi. 📝*

👤 Test muallifi: Komila Masharipova

#️⃣ Test raqami: 8735
📌 Test nomi: Ona tili
🔐 Savollar soni: 30 ta
⏰ Tugash vaqti: 23:00 da

Javoblarni @e_test_1bot ga quyidagi ko'rinishda yuborishlari mumkin:

8735*abcdac... (30 ta)

yoki
8735*1a2b3c4d5a...

☝️ Eslatma!
Javoblar aynan @e_test_1bot ga yuborilishi shart, boshqasiga emas.

Sifatli tayyorlov kanali:**@ONA_TILI_TEZKOR@ONA_TILI_TEZKOR

🎲 “*🔰11-sinf ona tili🔰 @Ona_Tili_Tezkor📮 kanali uchun maxsus.🔘” testi
🖊 25 ta savol · ⏱* 30 soniya

#Test_time **Nutq madaniyligi buzilgan gapni belgilang.

A﴿ Istiqloling muborak, jonajon O‘zbekiston!
B﴿ Aylanma shamolga nisbatan o‘zbek tilida quyun, uyurma va girdbod so‘zlari qo‘llanadi.
C﴿ Otning jilovini siltab, tezlashini qistadi.
D﴿ Birida bo‘lmagan o‘nida ham bo‘lmaydi.

📝 Javoblaringizni commentariyaga yozib qoldiring!

Sifatli tayyorlov kanali:**@ONA_TILI_TEZKOR@ONA_TILI_TEZKOR