Tajribasiz psixologlar baʼzan murakkab va oʻxshash koʻrinadigan turli muammolarni bir-biri bilan adashtirib yuborishi, natijada esa mijozga notoʻgʻri tashxis qoʻyishi mumkin.

Quyidagi maqolada, ushbu oʻxshash lekin, turli boʻlgan psixologik muammolar haqida fikr yuritilgan.

Teletype

Oʻxshash lekin, turli psixologik muammolar

Misol uchun: Mijozda tashqi tomondan depressiyaga oʻxshash belgilar bor va psixolog mijozga depressiya deb tashxis qoʻydi. Aslida esa...

Tibbiyotda boʻlgani kabi psixologiyada ham tashqi belgilari bir xil boʻlgan, turli psixologik muammolar mavjud.

Tajribasizlik va diagnostikani bilmaslik, ushbu oʻxshash muammolarni adashtirib yuborish va mijozga notoʻgʻri tashxis qoʻyilishiga olib keladi. Buning oqibati esa yomon boʻlishi mumkin.

Bugun kunduz vaqtda shular haqida gaplashamiz.

© Psixologiya

Kofesevarlar uchun, maxsus tayyorlandi ?

KOFE ICHMA! YOHUD KOFE MASHMASHASI

“National Sleep Foundation tomonidan, kofe tarkibidagi kofein uyquni kechiktirishi va uyqu sifati pasayishiga olib kelishi mumkinligi aniqlandi” — demak bugundan kofe ichmayman.

“Johns Hopkins University olimlari, kofe tarkibidagi kofein kognitiv funksiyalarni yaxshilab, diqqat va kontsentratsiyani oshirishi aniqladilar” — boʻldi kofe ichishda davom etaman.

“Mayo Clinic shifokorlari, kofe tarkibidagi kofein oshqozon kislotasini oshirishini, bu esa baʼzi insonlarda oshqozon yara kasalligini keltirib chiqarishi mumkinligini aniqladilar” — boʻldi ichmayman, oshqozon kerak.

“American Heart Association taʼkidlashicha, moʻtadil miqdorda kofe isteʼmoli yurak qon tomir kasalliklari xavfini kamaytirishi mumkin ekan” — ha, unda kofe ichsam boʻlarkan.

“American Heart Association aniqlashiccha kofe koʻp miqdorda isteʼmol qilinganda vaqtinchalik qon bosimi oshishiga olib kelishi mumkin ekan” — kofe ichmayman boʻldi.

“Harvard Medical School olimlarining aytishicha, kofe jigarni zararli moddalardan himoya qiladi va jigar sirrozi rivojlanish xavfini kamaytirarkan” — demak kofe ichishda davom etaman.

Harvard T.H. Chan School of Public Health maʼlumotlariga koʻra, kofe tarkibidagi, kofein taʼsirida organizmdagi suyuqlik kamayib va suvsizlanishga olib kelishi mumkin ekan” — boʻldi kofe ichmayman.

“International Society of Sports Nutritionning taʼkidlashicha, kofe tarkibidagi kofein energiyani oshiradi va sport koʻrsatkichlarini yaxshilashi mumkin ekan” — kofe ichaman.

Kofe oʻldiradi

Kofe umrni uzaytiradi.

QISQASI KOFE ICHING VA ICHMANG...

Chegaradagi shaxsiyat buzilishi (Borderline Personality Disorder, BPD) diagnostikasini quyidagi savollar orqali qisman aniqlash mumkin.

1. Hissiy oʻzgarishlar bilan bogʻliq savol:
• "Baʼzan kayfiyatingiz tez-tez oʻzgarib turadimi? Masalan, bir daqiqa juda quvnoq boʻlib, keyingi daqiqada gʻazablanib yoki qaygʻuli boʻlib qolgan paytlaringiz boʻlganmi?"
• Javob: "Ha, baʼzida kayfiyatim tez oʻzgaradi, lekin bu qanday holatlar bilan bogʻliq ekanini aniqlay olmayman."

2. Impulsiv xatti-harakatlar haqida:
• "Oʻzingizni baʼzan hech oʻylamasdan yoki rejasiz nimadir qilayotganingizni his qilasizmi? Masalan, doʻkonga borib birdan biror narsa xarid qilish yoki kutilmagan qarorlar qabul qilish?"
• Javob: "Ha, baʼzida birdan nimadir qilgim keladi va bu haqda koʻp oʻylamayman."

3. Munosabatlar bilan bogʻliq savol:
• "Odamlar bilan boʻlgan munosabatlaringiz haqida oʻylaganingizda, baʼzida kimnidir juda yaxshi koʻrib, keyingi safar u odamdan bezib qolgan paytlaringiz boʻlganmi?"
• Javob: "Ha, baʼzan kimdir bilan juda yaqin boʻlaman, lekin keyin birdan u bilan boʻlishni istamayman."
4. Boʻshliq hissi haqida:
• "Hayotingizda baʼzida nima bilan shugʻullanishni bilmay qolgandek, ichingizda boʻshliq yoki qoniqmaslik hissini his qilasizmi?"
• Javob: "Ha, baʼzida hech narsaga qiziqmayman va nima qilishni bilmay qoldim."

Yuqoridagi savollarga, xuddi ko’rsatilgan javoblarning mazmuni singari javob olinsa, demak ushbu shaxsda BPD bo’lishi mumkin.

⚠️ ESLATMA: BPD diagnostikasi uchun faqat savollar kifoya qilmaydi; koʻpincha chuqur tahlil va diagnostik mezonlarga asoslangan baholashni amalga oshirish kerak boʻladi.

© Psixologiya

PSIXOLOGLAR HAQIDAGI STEREOTIPLAR

1. Psixologlar faqat aqldan ozgan odamlarga yordam beradi.
• Bu eng keng tarqalgan stereotip. Koʻplab odamlar psixologlar bilan faqat ruhiy kasallikka chalinganlar yoki "aqldan ozgan" deb hisoblangan odamlar uchrashadi deb oʻylashadi. Aslida, psixologlar stress, munosabatlar, oʻz-oʻzini rivojlantirish kabi turli xil muammolar bilan yordam beradi va har bir inson psixologik maslahat olishdan foyda olishi mumkin.

2. Psixologlar mijozlarini osonlik bilan tushunib olishadi va ularning fikrini oʻqiy olishadi.
• Koʻpchilik psixologlarni "fikr oʻquvchilar" deb hisoblaydi, yaʼni ular mijozning fikrlarini oʻqiy olishadi deb oʻylashadi. Aslida, psixologlar mijozlarining soʻzlari, hissiyotlari va xatti-harakatlarini tahlil qilish orqali ularga yordam beradi, lekin bu "fikr oʻqish" emas.

3. Psixologlar oʻzlari hech qachon stressga tushmaydilar.
• Bu stereotip shuni anglatadiki, psixologlar doimo hissiy barqaror va oʻz muammolariga ega emaslar. Lekin aslida, psixologlar ham boshqa odamlar kabi qiyinchiliklarga duch kelishi mumkin va ular ham psixologik salomatliklariga gʻamxoʻrlik qilishlari kerak.

4. Psixologik terapiya bu faqat gaplashishdan iborat.
• Koʻpchilik terapiyani oddiy suhbat deb oʻylaydi va u orqali hech qanday real yordam olish mumkin emas deb hisoblaydi. Biroq, psixologik terapiya kompleks jarayon boʻlib, u mijozlarga oʻz muammolarini chuqurroq tushunish va hal qilishda yordam beradi.

5. Psixologlar hamma narsani hal qiladi.
• Ayrim odamlar psixologlar barcha muammolarni tezda hal qiladi deb oʻylaydi. Biroq, terapiya jarayoni vaqt talab qiladi va koʻpincha mijozning oʻzining faol ishtiroki talab etiladi. Psixologlar koʻrsatmalar beradi, ammo natija mijozning oʻziga bogʻliq.

6. Psixologlar faqat pul topish uchun ishlaydi.
• Bu stereotip shuni anglatadiki, psixologlar faqat oʻz mijozlaridan pul olishni maqsad qiladi va ular uchun boshqa maʼnaviy yoki professional qadriyatlar muhim emas. Aslida, koʻplab psixologlar oʻz ishlariga qiziqish bilan yondashadilar va odamlarning hayotini yaxshilashga harakat qiladilar.

7. Psixologlar har doim oʻzlarini tahlil qiladi.
• Koʻplab odamlar psixologlar doimo oʻz his-tuygʻulari, fikrlari va xatti-harakatlarini tahlil qiladi deb oʻylashadi. Aslida, psixologlar ham inson boʻlib, shaxsiy hayotlarida doimo oʻzlarining professional koʻnikmalaridan foydalanavermaydilar.

8. Psixologlar hammani tahlil qiladi.
• Baʼzi odamlar, psixolog bilan gaplashayotgan paytda doimo ularni tahlil qiladi deb qoʻrqishadi. Bu stereotip tufayli odamlar psixolog bilan erkin muloqotdan qochishi mumkin. Aslida, psixologlar oʻzlarining professional rolini faqat ish joyida amalga oshiradilar va ijtimoiy vaziyatlarda ularni doimiy ravishda tahlil qilishga harakat qilmaydilar.

9. Psixologlar faqat oʻtmishga qarab tahlil qilishadi.
• Koʻplab odamlar psixologlar faqat mijozlarning oʻtmishidagi voqealarni tahlil qiladi deb oʻylaydi va hozirgi muammolarni hal qilishga ahamiyat bermaydi deb hisoblashadi. Bu stereotip Freydning klassik psixoanaliziga asoslangan. Biroq, zamonaviy psixologiya nafaqat oʻtmishga, balki hozirgi va kelajakdagi muammolarni hal qilishga ham qaratilgan turli xil usullarni oʻz ichiga oladi.

10. Psixologlar faqat "kuchsiz" odamlarga yordam beradi.
• Baʼzilar psixologik yordam soʻrash "kuchsizlik" yoki zaiflik belgisidir deb oʻylashadi va shu sababli psixologlarga murojaat qilishdan uyalishadi. Aslida, psixologlar turli xil insonlarga yordam beradi va psixologik yordam soʻrash bu oʻz-oʻzini anglash, rivojlantirish uchun kuchli qadam hisoblanadi.

11. Psixologlar oʻz mijozlari bilan doʻst boʻlishadi.
• Ayrimlar psixologlar oʻz mijozlari bilan yaqin doʻst boʻlishadi deb oʻylaydi. Biroq, professional psixologiya sohasida psixolog va mijoz oʻrtasidagi munosabatlar aniq chegaralangan hamda ularning shaxsiy hayotlari aralashmaydi. Bu kasbiy etikaga mos ravishda amalga oshiriladi.

Siz qanday stereotiplarni bilasiz, izohga yozing.

© Psixologiya

Baʼzi psixologlar mijozga tashxis qoʻyishda shu bolalikdagi travmalarga yopishib olgan. Barcha muammolarga ushbu travmalarni sabab deb biladilar.

Mijozga nisbatan tashxis qoʻyishda bunday yondashuvni juda katta xato deb bilaman.